EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE EDİNİLMİŞ MALLAR
AV. ZEYNEP NESLİHAN KARAKAYA
ÖZET
Hukukumuzda, evlilik birliği kurulduktan sonra tarafların edineceği malvarlığı değerleri bunları yönetme ve tasarruf hakları, aynı zamanda evlilik birliğinin sona ermesi durumda yapılacak paylaşım ve usuller belli kurallara tabi olur. Buna mal rejimi denir. Malvarlığı rejiminin de belli türleri vardır. Taraflar evlenme aşamasında ve sonrasında mal rejimi sözleşmesi yapabilirler ancak bu sözleşmenin medeni kanunda sayılan mal rejimlerinden birisi olması gerekir aksi halde geçeriz sayılacaktır. Eşler kendi aralarında böyle bir sözleşme yapmadılarsa yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olacaktırlar. Edinilmiş mallara katılma rejiminde tasfiye ve paylaşım sürecine girildiğinde hangi malların bu kapsama girdiğinin tespiti oldukça önemlidir. Medeni kanunda hangi malların bu kapsama girdiği temel olarak açıklanmıştır ve örnekleyici sayım yapılmıştır. Edinilmiş mallar kapsamına giren temel başlıklar şu şekildedir: çalışma karşılığı edim, sosyal güvenlik ve yardım ödemeleri, çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar, kişisel malların gelirleri, edinilmiş malların yerine geçen değerler ve eşlerin ahlaki görevi yerine getirmesi ailenin huzuru ve karşılıklı güvene dayanarak yaptığı işlemle edinilenler. Bizde bu çalışmamızda sayılan bu temel başlıkları inceleyeceğiz ve tek tek açıklayacağız.
Anahtar Kelimeler: Mal rejimi, Edinilmiş mallara katılma rejimi, Edinilmiş mallar, Medeni kanun.
ABSTRACT
In our law, the assets acquired by the parties after the marriage union is established, their rights to manage and dispose of them, as well as the distribution and procedures to be carried out in case the marriage union ends, are subject to certain rules. This is called the commodity regime. There are also certain types of asset regime. Parties can make a property regime contract during and after the marriage phase, but this contract must be one of the property regimes listed in the civil law, otherwise it will be considered invalid. If the spouses have not made such a contract between themselves, they will be subject to the participation in acquired property regime, which is the legal property regime. When entering the liquidation and sharing process in the regime of participation in acquired assets, it is very important to determine which assets are included in this scope. In the civil law, it is basically explained which goods fall within this scope and a representative count is made. The basic headings within the scope of acquired property are as follows: performance in return for work, social security and assistance payments, compensation paid due to loss of working power, income from personal property, values that replace acquired property, and those acquired through a transaction based on the spouses' fulfillment of moral duty, peace of the family and mutual trust. . In this study, we will examine these basic topics and explain them one by one.
Keywords: Property regime, Regime of participation in acquired property, Acquired property, Civil law
İÇİNDEKİLER
İçindekiler……………………………………………………………………………….……...4
Giriş…………………………………………………………………………………….............5
I. MAL REJİMİ KAVRAMI……..………………………………..……........................6
A. Tanımı……………………………………………............................................................6
B. Mal Rejimi Türleri……………………………………………………….……………….6
B.1. Yasal Mal Rejimi…………………………………………………….……………….6
B.2. Seçimlik Mal Rejimleri………………………………………………………............7
B.3.Olağanüstü Mal Rejimi…..………………………………………… …………….….7
II. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ…………………………............8
C. Edinilmiş Mallar………………………………………………………………………..9
C.1. Tanım………………………………………………………….… …………….............9
C.2. Çalışma Karşılığı Edim ……………………. ……………………………………….9
C.2.1. Mesleki Faaliyet…………………………………………………………………….9
C.2.2. Meslek Dışı Faaliyet ………………………………………………………………10
C.3. Sosyal Güvenlik ve Yardım Ödemeleri……………………………………………...10
C.3.1. Kamu Kurum ve Kuruluşlarından Yapılan Sosyal Güvenlik ve Yardım Ödemeleri..10
C.3.2. Özel Kurum ve Kuruluşlarından Yapılan Sosyal Güvenlik Ödemeleri ………… …11
C.4. Çalışma Gücünün Kaybı Nedeniyle Ödenen Tazminatlar…………………………11
C.5. Kişisel Malların Gelirleri ……………………………………………………………11
C.6. Edinilmiş Malların Yerine Geçen İkame Değerler…………………………………12
C.7. Eşlerin Ahlaki Görevi Yerine Getirmesi Ailenin Huzuru Uyumu Karşılıklı Güvene Dayanarak Yaptığı İşlemle Edinilenler……………………………………………………..12
C.8. Diğerleri……………………………………………………………………………….12
Sonuç………………………………………………………………………………………….13
Kaynakça……………………………………………………………………… ……………..14
GİRİŞ
Bir boşanma davasının kabul edilmesi durumunda doğacak hukuki sonuçlardan biri, evlilik birliği içinde kazanılan malların paylaşılmasıdır. Böyle bir durum yaşandığında eşlerin sahip oldukları malları adaletli ve hakkaniyetli bir biçimde pay etmeleri gerekmektedir ancak uygulamada bu durum her zaman bu şekilde olmamaktadır. Dolayısıyla aile hukuku ve eşya hukuku kapsamında olan bu meselede Medeni Kanun’da belirli düzenlemeler yapılmıştır. Türk aile hukukunda 4721 sayılı Türk Medeni Kanun’un yürürlüğe girmesiyle mal rejimleri konusunda büyük farklılıklar getirilmiştir. 4721 sayılı kanunun genel gerekçesinde Medeni Kanun’un tamamıyla değiştirilmesinin en önemli sebebi olarak eski medeni kanunun kadın erkek eşitliğini zedeler nitelikte maddeler içermesi olarak açıklanmıştır.
Eski yasa döneminde esas eşitsizlik mal rejiminden kaynaklanmaktaydı çünkü yasal mal rejimi olarak mal ayrılığı rejimi uygulanmaktaydı. Toplumumuzda edinilen malların çoğu genellikle erkek adına tescil edilmektedir. Bu durumda, kadının ister çalışan olsun ister ev hanımı olsun mağdur edilmesi anlamına gelmektedir. Yasa koyucu bu eşitsizliği giderme amacıyla yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma rejimini getirmiştir. Yasal mal rejimi değiştirilmiş ve edinilmiş mallara katılma rejimi kabul edilmiştir. Medeni kanun madde 218 ve 241 arasındaki düzenlemeler yasal mal rejiminin kapsamını açıklar. Bu kapsamda iki tür mal vardır bunlar; edinilmiş mallar ve kişisel mallardır. Medeni Kanun madde 222’ye göre aksi ispat edilinceye kadar bir eşin bütün malları edinilmiş mal olarak kabul görür. Kime ait olduğu belirlenemeyen malvarlıkları için ise paylı mülkiyet söz konusu olur.
Medeni Kanun madde 223/1 kapsamında her eş, yasal sınırlar kapmasında kalmak şartıyla kişisel malları ile edinilmiş malları yönetme, bunlardan yararlanma ve bunlar üzerinde tasarrufta bulunma hakkına sahiptir. Madde 223/2’ye göre ise aksi yönde bir anlaşma yapılmadıkça, eşlerden birisi diğer eşin rızası bulunmadan paylı mülkiyete konu olan mal üzerindeki payı ile ilgili herhangi bir tasarrufta bulunamaz. Edinilmiş mallara katılma rejimi oldukça geniş bir konu olup bu kapsama giren malvarlıkları ve bu rejimin diğer temel özellikleri bu makalemizde incelenecek olup öncelikle mal rejimi kavramını temel olarak incelemek ve türlerini açıklamakta yarar görüyoruz.
A. TANIMI
Mal rejimi kavramı hukukumuzda evlilik birliğinin eşlerin malvarlıkları üzerindeki değişimi, bilhassa eşlerin malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkilerini, mülkiyet haklarını, malvarlığını idare etme ve yararlanma şekillerini ve son olarak evlilik bittiğinde malların nasıl pay edileceği konusu inceler. Evlilik sona ermediyse de biriken malvarlığının durumunu ve sonrasında bunların paylaştırılması konusunu oluşturur.
B. MAL REJİMİ TÜRLERİ
Türk Medeni Kanunu'nun belirlediği mal rejimleri arasından eşler, iradi olarak birini seçme hakkına sahiptirler. Kanun, eşlere sınırlı sayıda mal rejimi seçeneği sunar ve eşler bu seçenekler arasından tercih yapabilirler. Üç tür mal rejimi çeşidi vardır. Bunlardan ilki eşler eğer bir mal rejimi konusunda seçim yapmadıysa, uygulanacak olan yasal mal rejimidir. İkinci tür mal rejimi ise seçimlik mal rejimidir. Üçüncü ve en son olarak seçilebilecek olan mal rejimi türü de olağanüstü mal rejimidir. Bu mal rejimleri aşağıda kısaca açıklanacaktır.
B.1. YASAL MAL REJİMİ
Gerek fiili hayatta gerekse sosyolojik olarak değerlendirildiğinde erkek egemen toplum düzenindeki kadın eş aleyhine bazı sıkıntılar olduğu görülmektedir. Özellikle eşlerin evlilik birliği içinde kazandıkları edimlerin tabi olacakları mal rejimlerinin düzenlenmesi ve bu düzenlemeden kadın eş aleyhine olan sosyal ve ekonomik eşitsizlik durumunun ortadan kaldırılmasını amaçlayan 4721 sayılı medeni kanun belirli düzenlenmeler getirmiştir. Eşler veya nişanlılar iradi olarak belli bir mal rejimi seçmezseler kanunda belirtilen yasal mal rejimine tabi olurlar. TMK’ ya göre bu rejim edinilmiş mallara katılma rejimidir. Yasal mal rejiminin başlaması evlilik tarihi ile olur. Yasal mal rejimin sona ermesi için ise eşlerden birisinin ölümü veya eşlerin farklı bir mal rejimini kabul etmesi gerekmektedir. (TMK 225) Yasal mal rejiminin tasfiyesi davaları kural olarak, boşanma davasından ayrı olarak açılmalıdır. Fakat uygulamada genellikle bu davalar beraber açılmakta, boşanma davasında ki taleplerin yanı sıra mal rejimine ilişkin taleplerde bulunmaktadır.
Boşanma davası kesinleştikten sonra mal rejimi de dava tarihi itibarıyla sona ermiş olacaktır. Yasal mal rejiminin tasfiyesi davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise TMK 214’de belirlenmiştir. Buna göre mal rejimi ölümle sona ermişse ölenin son yerleşim yeri mahkemesi, boşanma, evliliğin iptali ya da hakim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda davalı eşin yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
B.2. SEÇİMLİK MAL REJİMİ
TMK madde 202/2: “eşler mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirtilen diğer sözleşmelerden birini kabul edebilirler hükmü bulunmaktadır. Bu şekilde eşlerin kanunda belirtilen başka mal rejimi türlerinden birini seçebilecekleri belirtilmiştir. Yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi haricindeki öbür seçimlik mal rejimleri ise üç tanedir. Bunlar mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ortaklığı rejimidir. Önceki medeni kanunda ise yalnızca iki tane seçimlik mal rejimi belirlenmişti. Bunlar mal ortaklığı ve mal birliği rejimi idi. Yeni medeni kanunda mal birliği rejimi kaldırılmıştır.
Mal rejimi sözleşmesi, evlilikten öncesinde ya da evlilikten sonra yapılabilir. Eşler, seçmek istedikleri mal rejimini sadece yasada belirtilen sınırlamalar doğrultusunda seçebilir veya değiştirebilirler. Bu hüküm emredici nitelikte olup, amacı tarafların ortak olmayan çocuklarının haklarını korumak, eşlerin alacaklılarını korumak ve üçüncü kişiler açısından da hukuki güvence sağlamaktır. Bu kurala uyulmadan yapılan sözleşme geçersiz kabul edilecektir. Madde metninden de anlaşılacağı üzere bu şekilde mal rejimi sözleşmesi yasanın kapsamı dışında kalan tamamen özgün bir şekilde hazırlanamaz. Sözleşmenin şekli TMK madde 205’te düzenlenmiştir. Bu maddeye göre: “Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler. Mal rejimi sözleşmesinin taraflarca ve gerektiğinde yasal temsilcilerince imzalanması zorunludur.”
B.3. OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ
Kanun tarafından belirlenen olağanüstü durumlarda, mal ayrılığı rejimi doğrudan veya mahkeme kararıyla veya bir eşin isteği üzerine belirlendiğinde, bu durum olağanüstü bir mal rejiminden bahsedilmesine yol açar. Olağanüstü mal rejimi iki şekilde ortaya çıkabilir. Bunlardan ilki eşlerden birinin istemi ile, diğeri cebri icra halinde.
4721 sayılı Medeni Kanun’un 202. Maddesinde de belirtildiği üzere: “Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır.” Bu madde sebebiyle ülkemizde geçerli olan yasal mal rejimi “Edinilmiş mallara katılma rejimi” olup, aksi kararlaştırılmadıkça, bu hükümlere tabi olacaktırlar.
Yasal mal rejiminin tasfiyesinde kural olarak nakdi bir alacak talep edilir ve bu alacağın adı Katılma Alacağıdır. Ancak bir eşin malvarlığından diğer eşin malvarlığına bir kayma olması halinde bir nakdi talep daha olabilir ve bu alacağın adı da Değer Artış Payı Alacağıdır. Yasal mal rejiminin tasfiyesi davalarında ayni talep ise istisnai bir durumdur. Yalnızca paylı mülkiyete konu bir malvarlığı ile ilgili üstün bir yarar iddiası varsa veya ölüm ile sona eren bir evlilikte aile konutunun ve ev eşyalarının özgülenmesi talepleri var ise bu durumda ayni talep söz konusu olabilir.
Aynı zamanda TMK madde 233’teki tarımsal işletmelerin özgülenmesi hususunda ayni talepte bulunma imkanı vardır. Bunların yanı sıra diğer eşe kalan malların iadesi ve tarafların daha önce aralarında geçerli olan mal ayrılığı rejiminden kaynaklı alacakları (katkı payı alacağı) varsa bu alacaklar da talep edilebilir.
TMK madde 218’de “Edinilmiş mallara katılma rejimi, edinilmiş mallar ile eşlerden her birinin kişisel mallarını kapsar.” Şeklinde ifade edilmiştir. Buna göre edinilmiş mallara katılma rejiminde iki tür malvarlığı vardır: karının malları ve kocanın malları. Bunlarda kendi içinde edinilmiş mallar ve kişisel mallar olarak ayrılır. Kişisel mal olarak kabul edilmeyen diğer malvarlığı bütünüyle edinilmiş mal kabul edilir.
Eşlerden her birinin kişisel malları tasfiyeye girmez. Kişisel malların neler olduğu TMK madde 220’de açıklanmıştır. Bu maddeye göre; “Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır:
1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
3. Manevi tazminat alacakları,
4. Kişisel mallar yerine geçen değerler.”
C. EDİNİLMİŞ MALLAR
C.1. TANIM
Türk Medeni Kanunu'nun 219. maddesine göre, “Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir.” Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere edinilmiş malın üç yasal unsuru vardır. Bunlardan ilki, edinilmiş malın bir malvarlığı değeri olması, ikincisi bu malvarlığı değerinin, mal rejiminin devamı sırasında elde edilmiş olması ve sonuncusu bu malvarlığının karşılığı ödenerek elde edilmiş olmasıdır.
Evlilik öncesi edinilen mallar, örneğin nişanlılık döneminde edinilen mallar veya nikahtan önce birlikte yaşayan çiftlerin bu süreçte edindikleri mallar yasal mal rejimi içinde kabul edilmez. Bu malvarlıklarının tasfiye sürecinde paylaştırılması için, bir kısmının evlilik birliği içinde alınmış olması ya da evlilik öncesi alınmakla beraber ödemelerinin evlilik içinde yapılmış olması gerekmektedir. Evlilik öncesinde edinilen mallara ilişkin katkıya dayalı talepler için yalnızca genel mahkemelerde genel hükümlere dayanılarak talepte bulunulabilir. Yargıtay’ın da uygulaması bu şekildedir. (Yargıtay 8.HD’nin 12.02.2013 T.,2012/11373 E., 2013/1351 K.)
Edinilmiş mallara katılma rejiminin sona ermesi durumunda, eşlere tanınan katılma alacağı hakkı, evlilik birliğinin devamı süresince edinilen mallarda birliğin gerektirdiği yardımlaşma ve paylaşım dolayısıyla diğer eşin de katkısı bulunduğu anlayışına dayanır. Bu nedenle, katılma alacağının belirlenmesinde esas alınan malvarlığı değerleri, edinilmiş mallar olarak tanımlanır.
C.2. ÇALIŞMA KARŞILIĞI EDİM
Her eş evlilik süresi boyunca bir mal rejimi seçmedilerse veya edinilmiş mallara katılma rejimini seçtilerse bu süreçte karşılığını vererek kazandıkları malvarlıkları edinilmiş mal kapsamındadır. Bu kazanımlara ilk örnek çalışmasının karşılığı olan edimlerdir. Bir işyerinde çalışan işçinin aldığı ücret bir esnafın kazancı gibi kazançlar çalışma karşılığı elde edildiği için edinilmiş mal olarak kabul edilir. Çalışma karşılığı kazanılan mal varlığı iki şekilde olabilir. Mesleki faaliyet ve meslek dışı faaliyet.
C.2.1. Mesleki Faaliyet
Genel anlamda çalışma karşılığı edimin karşılığı mesleki faaliyettir. Mesleki faaliyet bağımsız olarak yani serbest meslek faaliyeti olarak da karşımıza çıkabilir veya genel olarak bağlı çalışan kişi de kapsamdadır bu bağlı çalışma bir kamu görevinden de kaynaklanabilir bir işverene bağlı olarak yapılmış bir iş anlaşmasından da kaynaklanabilir. Çalışma karşılığı kazanılmış olan mallar edinilmiş mal kapsamındadır. Bu kazançlar her türlü iktisabı içermektedir.
Bunların başta gelenleri:
- Maaş
- Ücret
- Kar
- Kar Payı
-İkramiye
-Kıdem Tazminatı : Yargıtay eşlerden birinin kıdem tazminatına ilişkin bir talep olduğunda öncelikle çalışmanın yasal mal rejimi içinde olup olmadığına bakmaktadır. Buna göre mal rejiminin başlangıcından önce ya da mal ayrılığı rejimi dönemine ilişkin çalışmasına karşılık aldığı miktar eşin kişisel malı yasal mal rejimine denk gelen çalışmanın karşılığında aldığı para ise edinilmiş mal sayılmaktadır.
– Kazanç
- Zirai Kazanç
- Vizite Ücreti
- Prim
- Vekalet Ücreti
- Bahşiş
-Ölünceye Kadar Bakma Karşılığı : Bakım karşılığında verilen malvarlığı unsurları da edinilmiş mal kapsamındadır. Bu hususta yargıtayın Y8HD, 23.01.2019, E. 2017/15287, K.2019/739 nolu kararına bakılabilir.
C.2.2. Meslek Dışı Faaliyet
Mesleki olmayan kazanımlarda çalışma karşılığı edim olarak kabul edilir. Buna örnek olarak kişinin bir bilgi yarışmasına veya başka bir ödüllü yarışmaya katılması ve bu şekilde bir malvarlığı kazanması edinilmiş mal kabul edilir. Yine meslek dışı olan ama emek, beceri, yetenek isteyen bazı davranışlar sonucunda da bir kazanç elde edilebilir ve bu da çalışma karşılığıdır, bu sebeple bunlarda edinilmiş mal sayılır.
C.3. SOSYAL GÜVENLİK VE YARDIM ÖDEMELERİ
Medeni kanunun edinilmiş malları açıklayan 219. Maddesinde ikinci fıkrada Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler edinilmiş mal kabul edilmektedir. Bunlar şu kapsamdadır:
C.3.1. Kamu Kurum ve Kuruluşlarından Yapılan Sosyal Güvenlik ve Yardım Ödemeleri
“Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya çalışana yardım maksadıyla kurulmuş sandık ve benzerlerinin yaptıkları ödemelerin edinilmiş mal sayılabilmesi için adı geçen kurumların kamu kurum ve kuruluşlarından olmalıdır.”
Bu şekilde yapılan ödemeler farklı şekillerde olabilir. İlk olarak sosyal güvenlik kurumu ödemesi olabilir ikinci olarak personel yardım sandığı ödemesi olabilir.
C.3.2. Özel Kurum ve Kuruluşlardan Yapılan Sosyal Güvenlik ve Yardım Ödemeleri
Sosyal güvenlik ve yardım ödemeleri özel kurum ve kuruluşlardan yapılmış olabilir. Bu ödemeler şu şekillerde gerçekleşebilir;
- bireysel emeklilik
- isteğe bağlı sigortalılık
- yaşam sigortaları
C.4. ÇALIŞMA GÜCÜNÜN KAYBI NEDENİYLE ÖDENEN TAZMİNATLAR
Medeni kanunun 219. Maddesinin 3.fıkrasında belirtildiği üzere çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar edinilmiş mal kapsamındadır. Eğer bir eşe, sosyal güvenlik veya sosyal yardım kuruluşlarından yapılmış olan toplu ödemeler veya iş gücünün kaybı dolayısıyla ödenmiş olan tazminat toptan ödeme veya tazminat yerine ilgili sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumunca uygulanan usule göre ömür boyunca irat bağlanmış olsaydı, mal rejiminin sona erdiği tarihte bundan sonraki döneme ait iradın peşin sermayeye çevrilmiş değeri, tasfiyede o miktarda kişisel mal olarak hesaba katılır. Bu durumda, belirli bir gelirin peşin ödenmiş değeri, mal rejiminin sona erdiği tarihte eşin kişisel mal varlığına dahil edilir. Bu hüküm, mal rejimi tasfiyesi sırasında adil bir değerlendirme sağlamak amacıyla yasada yer almaktadır.
C.5. KİŞİSEL MALLARIN GELİRLERİ
TMK madde 219 fıkra 4’e göre kişisel malların gelirleri de edinilmiş mal sayılmaktadır. Bu madde dolayısıyla kişisel malların doğal ya da medeni semere türündeki her çeşit kazancı edinilmiş maldır. Örnek olarak eşlerden birine miras olarak bir ev kaldıysa bu ev kiraya verilip oradan bir gelir elde ediliyorsa, bu malvarlığı unsuru esasında kişisel mal kapsamında olmasında rağmen buradan gelen kazanç edinilmiş mal olarak kabul edilir.
Bunun yanı sıra kişisel mal olarak kabul edilen hisse senetleri için ödenen kâr payı ödemeleri ve fikri haklardan kazanılan gelirler de kişisel malın geliri olacakları için edinilmiş mal olarak kabul edilirler. Fakat sona eren ortaklığın tasfiyesi kapsamında kazanılan “tasfiye payı” gelir olarak kabul edilmez, çünkü bu payın yerine geçen “ikame değer” niteliğindedir. Dolayısıyla, kişisel mal grubuna giren ortaklık payının sağladığı "tasfiye payı", edinilmiş mal değil, kişisel mal olarak kabul edilir. Bütün bunlardan da anlaşılacağı üzere kişisel malların gelirleri, kişisel mal olarak sayılmazlar ve TMK madde 219 gereği edinilmiş mal olarak kabul edilirler. Ancak eşler kendi aralarında yapacakları bir sözleşme ile bu malvarlığı değerlerinin kişisel mal olarak sayılmasını kararlaştırabilirler. Bu hükmün uygulanabilmesi için bu sayılan kişisel malların gelirlerinin, mal rejiminin devamı süresince elde edilmiş olması gerekmektedir.
Formun Üstü
C.6. EDİNİLMİŞ MALLARIN YERİNE GEÇEN İKAME DEĞERLER
TMK madde 219 fıkra 5’e göre edinilmiş malların yerine geçen değerler de edinilmiş mal sayılmaktadır. İkame ilkesi, edinilmiş mallara katılma rejiminde, kişisel mallar ve edinilmiş mallar ayrımında çok önemli bir ilkedir. Bu ilke doğrultusunda eğer bir eşin malvarlığından bir değer çıkar ve yerine başka bir değer gelirse çıkan değer hangi mal grubunda yer alıyorsa yerine geçen değer de aynı mal grubunda yer alır. Bu ilke TMK 219/2’ de ve TMK 220/4 ‘te geçmektedir. Bu ilkede eşin malvarlığı unsurundan çıkan değerin sadece eşin iradesiyle çıkmış olması gerekmez eğer onun iradesi dışında çıktıysa da bu ilke yine geçerli olacaktır.
C.7. EŞLERİN AHLAKİ GÖREVİ YERİNE GETİRMESİ, AİLENİN HUZURU, UYUMU, KARŞILIKLI GÜVENE DAYANARAK YAPTIĞI İŞLEMLE EDİNİLENLER
Yargıtay kararlarına göre ( Yargıtay 8. H.D., 02.03.2017, 2015/10165 E.2017/2753 K., Yargıtay 8. H.D., 14.03.2017, 2016/1999 E. 2017/3538 K., Yargıtay 8. H.D., 24.01.2017, 2015/4136 E., 2017/685 K.,) eşlerin ahlaki görevi yerine getirmesi, ailenin huzuru ve uyumu ya da karşılıklı güvene dayanarak yaptığı işlemler bağış olarak değerlendirilmemeli, tasfiye hesabına edinilmiş mal olarak alınmalıdır.
C.8. DİĞERLERİ
Medeni Kanun’un 219. maddesinin birinci fıkrasında edinilmiş mal tanımlanırken, aynı maddenin ikinci fıkrasında bazı edinilmiş mallar örnek olarak verilmiştir. Ancak bu örneklerin sınırlayıcı (tahdidi, tüketici) bir liste olmadığına dikkat çekilmektedir. Yani, "edinilmiş mallar özellikle şunlardır" ifadesi kullanılarak verilen örnekler, diğer edinilmiş malları da kapsamaktadır.
Kişisel mallar açısından, Medeni Kanun’un 220 ve 221. maddelerinde yapılan düzenlemeler ise sınırlayıcıdır. Yani, belirli malların kişisel mal olarak kabul edileceği açıkça belirtilmiştir.
Ayrıca, kanunda, bir eşin bütün mallarının, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal olarak kabul edileceği karinesi öngörülmüştür (MK.m.222/f.3). Buda edinilmiş mal kavramının geniş yorumlanması gerektiğini ve edinilmiş mal rejimi altında evlilik birliği boyunca elde edilen malların paylaşılmasının temel alınması gerektiğini gösterir.
Bu kanun maddelerine göre kanunda sınırlı sayıda olarak sayılan kişisel mallar hariç diğer malvarlıkları “edinilmiş mal” olarak kabul edilmelidir.
SONUÇ
Evlilik birliği içeresinde bulunan eşler, boşanmaya karar verdiğinde ya da ölüm gibi bir durum gerçekleştiğinde eşlerin malvarlıklarını nasıl paylaştıracakları meselesi gündeme gelmektedir. Evlilik birliği kurulmadan önce veya daha sonrasında çiftler mal rejimi ile alakalı bir sözleşme yaparak malların ne şekilde paylaşabileceğini belirleyebilirler. Ancak bu belirleme yalnızca kanunda belirtilen sınırlar çerçevesinde gerçekleştirilebilir veya kanun tarafından belirlenen bazı durumlarda olağanüstü mal rejimi de uygulanabilir. Bu iki durumunda gerçekleşmediği olaylarda, yani eğer çiftler belirli bir mal rejimi sözleşmesi yapmadılarsa ya da olağanüstü mal rejimi uygulanmıyorsa, kanunun belirlediği sistem olan, yasal mal rejiminin uygulanması gerekir.
4721 sayılı medeni kanun ile getirilen düzenlenmeye göre yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Edinilmiş mallara katılma rejiminin getirilmesinin sebebi esasında kadın haklarını korumaktır. Çünkü evlilik süresince birçok malvarlığı edinilebilmekte fakat bunların çoğu erkek adına tescil ettirilmektedir. Uygulamadaki bu davranış sebebiyle kadınlar mağdur olabilmektedir. Yasa koyucunun buradaki amacı kadınları korumak olsa da bazı durumlarda özellikle çalışan ve gelir getiren kadınlar açısından belirli sıkıntılara yol açabileceği eleştirisi de getirilmiştir.
Sonuç olarak bizim makalemizin konusu, yasal mal rejimi olarak kabul edilen edinilmiş mallara katılma rejiminde, hangi malvarlıklarının edinilmiş mal kapsamına girdiğini açıklamaktır. Bu kapsam medeni kanunda belirlenmiştir. TMK 219’ da belirlenen çerçeve de bir malvarlığının edinilmiş mal kabul edilmesi için öncelikle bir malvarlığı değerinin olması gerekmektedir. Diğer bir unsur, bu malvarlığı değerinin edinildiği zaman yasal mal rejiminin uygulamasının olduğu süre de olmalıdır. Son olarak bu malvarlığı değeri karşılığı ödenerek ele geçirilmiş olmalıdır. Bu üç unsuru da karşılayan değerler ilk olarak çalışma karşılığı kazanılan edimlerdir. Bunun yanı sıra sosyal güvenlik ve yardım ödemeleri de bu kapsama girer. Eğer çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen bir tazminat durumu varsa bu da kanunda şartları sağladığı için edinilmiş mal olarak kabul edilir. Diğer bir edinilmiş mal ise eşlerin kişisel mallarından sağladıkları gelirlerdir.
Son olarak eşlerin ahlaki görevlerin yerine getirmesi, ailenin huzuru, uyumu, karşılıklı güvene dayanarak yaptığı işlemlerden edinilen edimlerde edinilmiş mal kapsamındadır. Bu sayılan örnekler sınırlı sayıda değildir ve çoğaltılabilir. Anılan bu unsurları yukarıda tek tek inceledik. En son olarak kanaatimizce, edinilmiş mallara katılma rejimi kapsamında kalan malvarlıklarının adalete uygun olarak belirlendiğini düşünüyorum ve yasadaki düzenlemelerin birçok kadın açısından fayda sağlayacağı inancındayım.
KAYNAKÇA
BİZE ULAŞIN
Adres:
Ziya Gökalp Mah. Süleyman Demirel Blv.
No:7/B Mall of İstanbul Rezidans
Başakşehir/İSTANBUL
© 2025 fatmasenabattal.av.tr